Απόσπασμα από την ομιλία « Απ τη μαγική-μυθική σκέψη στον ορθό λόγο.Ο Ιπποκράτης ως Προμηθέας.» του Νίκου Παπαχαρτοφύλη.

Απόσπασμα από την ομιλία του Νίκου Παπαχαρτοφύλη, στην ημερίδα της ομάδας Ιπποκρατιστών, που πραγματοποιήθηκε στο Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα, το πρωί της  Κυριακής,  24 Νοεμβρίου.

Απόσπασμα απ την ομιλία « Απ τη μαγική-μυθική σκέψη στον ορθό λόγο.Ο Ιπποκράτης ως Προμηθέας.» 

… στην « επιστολή προς Δημόκριτον» ο Ιπποκράτης: « οι περισσότεροι άνθρωποι δεν επαινούν τα κατορθώματα της ιατρικής αλλά τα αποδίδουν στους θεούς.Άν όμως,η φύση αντιδράσει και ο ασθενής πεθάνει, αφήνουν κατά μέρος το Θείο και κατηγορούν τους γιατρούς..Πιστεύω ότι ο κλήρος που έλαχε στην ιατρική τέχνη είναι να δέχεται πιο πολλές κατηγόριες παρά τιμές.»

….Ολη η πεισματώδης εφόρμηση ορθολογισμού εκ μέρους του Ιπποκράτη με έντονη την κριτική και λεπτεπίλεπτη ειρωνική διάθεση απέναντι στις απλοικές,επικρατούσες θρησκευτικές αντιλήψεις να συνδεθεί με τον συμβολισμό της ετυμολογίας του ονόματος του Ασκληπιού ώστε να τονιστεί το αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στη Θρησκεία των μορφωμένων και των απλών κατοίκων των πόλεων και των χωρικών του 5ου αι. και 4ου αι.πχ.

ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ γιός της Κορωνίδας και του Απόλλωνα, σύμφωνα με μια ετυμολογική προσέγγιση,είναι σύνθετη δύο λεξεων: σκάλοψ +ήπιος, σκάλοψ είναι ζώο τυφλό,γεώρυχο:τυφλοπόντικας.Η λέξη σκάλοψ προέρχεται απ το σκάλλω =σκαλλίζω,αναζητώ,ερευνώ.Σύμφωνα με την μυθολογία,η γυναίκα του Ασκληπιού, λέγεται Ηπιόνη.Παρακάμπτοντας τη βαθύτετερη νοηματοδότηση της ευφυούς αυτής νόησης, της Ελληνικής Μυθολογίας, να υποκλιθώ

με παρότρυνση… του Ιπποκράτη μπροστά στον προ επιστημονικό λόγο, μια αναζήτηση της αιτίας των πραγμάτων στα τυφλά…Ο Σωκράτης συζητώντας με το Φαίδρο στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα 270c-e για να τεκμηριώσει την επιχειρηματολογία του,στηρίζεται στον ορθολογισμό της Ιπποκρατικής μεθόδου: « για οποιοδήποτε θέμα έρευνας: απλό ή σύνθετο να εξετάζεται στα επι μέρους και στο σύνολο του,πχ ψυχή ή σώμα, οι αλληλοεπιδράσεις των διάφορων παραμέτρων τους.Χωρίς την μέθοδο αυτή θα έμοιαζε ωσάν με πορεία τυφλού.» Ο Ιπποκράτης με λεπτότητα και διακριτικότητα έδινε τη μάχη ενάντια στο τυφλό ψάξιμο χωρίς να προσβάλλει άμεσα την λατρεία της λαικής θρησκείας.Οι σποραδικές αναφορές στο ΘΕΙΟ=ανερμήνευτο,άγνωστο,ανεξερεύνητο,υπεράνθρωπο,συγκριτικά με τις εκατοντάδες σελίδες που θεμελιώνουν την ιατρική επιστήμη,κατέχουν δευτερεύουσα θέση στα ιπποκρατικά έργα.Η συνεπαγωγή αυτή είναι νομοτελειακή.

Η αλλαγή αυτή σελίδας στην παγκόσμια ιστορία του πνεύματος ανυψώνει το ΝΟΥ-ΕΓΚΕΦΑΛΟ ως μοναδικό κριτή και θεμελιωτή της επιστήμης, με όπλο τον διαρκή βασανιστικό έλεγχο της γνώσης του γιατι,στην αρχή με το αχνοτρεμάμενο λιχνάρι,σκαλίζοντας και παραπατώντας στο μισοσκόταδο με λαχανιασμένο τρέξιμο πίσω απ τη σκυταλοδρομία των προδρόμων μη γιατρών:Ομηρος,Ησίοδος,Αισχύλος,Σοφοκλής,Ευριπίδης και ο Αριστ

Φάνης.Ο Ιπποκράτης με τη σειρά του άρπαξε τον πυρσό τους απ το θέατρο, με απόηχο του παρατεταμένου χειροκροτήματος, της νικηφόρας λογικής που τύλιξε τον πλανήτη άπαξ και διαπαντός.Απο μικρο παιδί ο Ιπποκράτης βιώνοντας την ανημποριά και τα αδιέξοδα των Ασκληπιαδών απέναντι στον εχθρό, την αρρώστεια,ταυτόχρονα φοιτώντας στο πρώτο σχολείο της δημοκρατίας το ΘΕΑΤΡΟ, θαύμασε και ζήλεψε τα παρακάτω λόγια, και ξεκαθαρίζοντας τα,ήθελε να τα κάνει ΠΡΑΞΗ απελευθερωτική με αποτελεσματικότητα :να συντρίψει τον εχθρό. ΑΙΣΧΎΛΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ: «Προμηθέας Δεσμώτης»: «τα πάθη μόνο ακούστε των θνητών που ενώ πριν ήταν όπως τα νήπια, τους έκαμα νάχουνε νου και σκέψη.Πρώτα λοιπόν ‘εβλεπαν και μάταια έβλεπαν,άκουγαν και δεν άκουγαν, όμοια με μορφές ονείρων το μικρό βίο περνούσαν.Αστοχα όλα τα μπέρδευαν,δεν ήξεραν τα προσήλια σπίτια πετρόχτιστα ή να δουλεύουν το ξύλο,μα σε σπήλαια ζούσαν σκοτεινά σαν μυρμήγκια τα αχαμνά καταχωμένοι,τους έδειξα και τη σοφία των αριθμων και τις συνθέσεις των γραμμάτων,μνήμη των πάντων και μητέρα των μουσών.Εσβησα απ τους θνητούς το φόβο του θανάτου.Νόσος κι αυτή,το γιατρικό της: οι τυφλές ελπίδες,μεγάλο δώρο.Τη φωτιά τους έχω δώσει,τί μηχανές τους βρήκα και τέχνες.Η πιο μεγάλη,αν έπεφτε σε αρρώστεια,δεν υπήρχε αντίδοτο να πάρει τίποτα ή να πιεί ή για επάλειψη,μόνο μαραίνονταν από φαρμάκων στέρηση,ως ότου τους έδειξα να συγκερνούν ήπια βότανα,

να καταπολεμούν την κάθε αρρώστεια.Εδειξα δρόμο τέχνης δύσκολης στους ανθρώπους

,τα πριν τυφλά σημεία, μάτια λαμπρά στη φλόγα ανοίγοντας»

Σ όλην την ελληνική τραγωδία καταγράφεται η εξελικτική ιστορία της ανθρωπότητας,ειδικότερα ο Αισχύλειος Προμηθέας, συμβολίζει βιοψυχολογικά, το δρόμο που οδηγεί από τη ζωική αθωότητα (ασυνείδητο) προς τη λογική του ανθρώπινου πολιτισμού (συνειδητό) και

πολιτικοκοινωνικά, τη εξαθλίωση-χαμοζωή της πλέμπας, των κατοίκων πέριξ των ανακτό

ρων, των τυράννων της αρχαικής περιόδου.Τα μηνύματα επαναστατικά: η συμβολική κλοπή της φωτιάς απ τον Δία,σηματοδοτεί την εμπέδωση της πεποίθησης ότι δεν είναι οι θεοί αλλά η γνώση της φύσης και οι ίδιοι οι άνθρωποι που κατευθύνουν τη ζωή,όλοι μαζί και ο

καθένας χωριστά.Η πρόοδος είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης.Η ανθρώπινη ιστορία ξεκίνησε με μια πράξη ανυπακοής.Η έξοδος απ το ζωικό αυτό Παράδεισο έσπασε τον πρωτόγονο αυτό,αναγκαστικό δεσμό με τη φύση,τις αλυσίδες της φυλακής τους και τους έκανε άτομα.Η πράξη αυτής της ανυπακοής δεν διέφθειρε τον άνθρωπο,κατά τον Εβραικό μύθο,αλλά αντίθετα τον ελευθέρωσε.Σήμανε την αρχή της ιστορίας του.Αυτήν μυθική σοφία,φωτιά του Προμηθέα που φώτιζε και διαφώτιζε το νου ,διάπλατα, μέσα στις κατάμεστες κερκίδες των θεάτρων, ο ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ Ο ΚΩΟΣ, την μετουσιώνει σε επιστήμη,

γνώση των αντικειμενικών νόμων που κυβερνάνε τον φυσικό κόσμο και την ανθρώπινη ζωή.Ο Ιπποκράτης πρώτος παγκοσμίως με την υπογραφή του έργου του, επικυρώνει στην πράξη , την ανυπακοή.Αποστασιοποιείται απ την θρησκευτική ιατρική PLACEBO του Ασκληπιού,αναγνωρίζοντας όμως τη συμβολή του στην εμψύχωση των ασθενών του Ασκληπιού,αποδεχόμενος κατ αρχήν θραπευτικούς τρόπους:εντομές,καταπόσεις επαλείψεις και προχωρά,κοιτώντας μπροστά, με τη σκαπάνη βαθιά σκάβοντας για την ανέρευση της αλήθειας δηλ.η αιτιολογική σχέση ανάμεσα στην αναγκαιότητα και έρευνα.

Το εργαλείο:η επαγωγική και παραγωγική μέθοδος:απ τα επι μερους στο ΟΛΟΝ…

 Νίκος Παπαχαρτοφύλης