Η αρχαία πόλη των Μεδιολάνων, το σημερινό Μιλάνο της Ιταλίας, βρίσκεται στη Βόρεια Ιταλία. Η πόλη ιδρύθηκε από τους Γαλάτες του 400 π.Χ. και κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους το 196 π. Χ. Είναι η πόλη όπου υπογράφηκε το λεγόμενο «Διάταγμα των Μεδιολάνων» από τον Κωνσταντίνο και το Λικίνιο για την ανεξιθρησκία και την ελευθερία της Εκκλησίας το 313 μ.Χ.. Η πόλη γνώρισε σημαντική καλλιτεχνική ανάπτυξη την περίοδο του Μεσαίωνα όπου βρίσκονταν στην πόλη ο γνωστός ζωγράφος Λεονάρντο Ντα Βίντσι φιλοξενούμενος ενός άρχοντα της πόλης. Στις μέρες μας το Μιλάνο είναι το βιομηχανικό και οικονομικό κέντρο της Βόρειας Ιταλίας καθώς γύρω από αυτό αναπτύσσουν δραστηριότητα αρκετές βιομηχανίες.
Η Βασιλική του Αγίου Αμβροσίου βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του Μιλάνου. Πιθανότατα να υπήρχε στην περιοχή προχριστιανικός τόπος λατρείας και ανάμεσα στο 379 με 386 ο Επίσκοπος Αμβρόσιος προέκτεινε την εκκλησία. Σχηματίστηκε κτίριο με τρία κλίτη με τις ανάλογες στήλες και καμάρες σύμφωνα με τα πλέον κλασικά πρότυπα παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Πάνω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει κιβώριο που στηρίζεται σε τέσσερις πορφυρές κολόνες. Από την πρώτη κατασκευή του ναού υπάρχουν κάποιες σημαντικές πληροφορίες όπως το ότι οι τέσσερις κολόνες του κιβωρίου μεταφέρθηκαν εκεί από ένα άλλο κτήριο και συμπληρώνουν τη σύνθεση του πρώτου ναού. Το εσωτερικό της βασιλικής αποτελείται από τρία κλίτη. Πολύ σημαντικό είναι πως το δάπεδο του ιερού βήματος είναι πολύ ψηλό σε σχέση με το επίπεδο του ναού επειδή κάτω από το ιερό υπάρχει μία μεγάλη παλαιοχριστιανική λάρνακα από ασήμι και κρύσταλλο που περιτριγυρίζεται από εννιά μικρές κολόνες. Μέσα στην λάρνακα βρίσκονται τα λείψανα του Αγίου Αμβροσίου και των Αγίων Γερβασίου και Προτασίου. Ο ναός ανοικοδομήθηκε ύστερα από την μερική καταστροφή του από τους βομβαρδισμούς του 1943. Την αναστήλωση πραγματοποίησε ο Ferdinando Reggiori και ο ναός λειτούργησε ξανά στις 7 Δεκεμβρίου του 1962.
Στην κόγχη του Ιερού σώζεται μία ψηφιδωτή παράσταση με τον Χριστό στο κέντρο ένθρονο και τους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ εκατέρωθέν του με επιγραφές στα Ελληνικά, καθώς και τα ολόσωμα λείψανα των Αγίων Γερβάσιου και Προτασίου. Κάτω από τα πόδια του Χριστού υπάρχουν τρία μετάλλια Αγίων και αριστερά η Κοίμηση του Αγίου Αμβροσίου, η παράσταση που έχει τις λιγότερες μεταγενέστερες επεμβάσεις, και δεξιά παράσταση του Αγίου Αμβροσίου να λειτουργεί. Στην πιο κάτω ζώνη υπάρχουν τρεις επιγραφές με Λατινικούς χαρακτήρες που διαχωρίζονται με ανθικά διακοσμητικά μοτίβα. Το σύνολο του ψηφιδωτού είναι αποτέλεσμα αποκατάστασης και της επανεκτέλεσης σε διάφορες χρονικές περιόδους ξεκινώντας από τον 18ος αιώνα.. Διάφορα στοιχεία του ψηφιδωτού το τοποθετούν γύρω στον 6ο με 8ο αιώνα, δυστυχώς δεν μπορεί να χρονολογηθεί πιο συγκεκριμένα εξαιτίας της αλλοίωσης της αυθεντικότητάς του λόγῳ των επεμβατικών συντηρήσεων που έχει υποστεί.
Το εξωτερικό της βασιλικής τονίζει τη σπουδαιότητα της αρχιτεκτονικής της, αλλά και το μεγαλείο της σχεδόν δύο χιλιάδες ετών ιστορίας του. Το εξωτερικό είναι απλό αλλά περιέχει κάτι το επιβλητικό, ενώ στο δάπεδο επικρατούν ζωντανά και ζεστά χρώματα. Το αίθριο είναι ευρύχωρο με έναν αυστηρό γεωμετρικό ρυθμό, εμπλουτισμένο με καμάρες αλλά και με τα δύο καμπαναριά διαφορετικού ύψους και μεγάλου όγκου.
Βοήθημα: Ernesto Brivio, Guida della Basilica di S' Ambrogio, Milano 1996
