Η Κρίση των Ιμίων: 22 χρόνια μετά -Οι προκλήσεις τού σήμερα

Η κρίση των Ιμίων κορυφώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 31ης Ιανουαρίου 1996, σε μια εποχή που η κυβέρνηση Σημίτη έκανε τα πρώτα της βήματα, φέρνοντας Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα ένοπλης αντιπαράθεσης.

Το επεισόδιο εντάσσεται στο πλαίσιο των ελληνο- τουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, που εμφανίσθηκαν δυναμικά στο προσκήνιο μετά τη Μεταπολίτευση. Η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη διαφορά της με τη γείτονα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, ενώ η Τουρκία θέτει τα θέματα του εναερίου χώρου (αναγνωρίζει 6 και όχι 10 μίλια), του FIR Αθηνών, της αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου και με την κρίση των Ιμίων το καθεστώς κάποιων βραχονησίδων («Γκρίζες Ζώνες»).

Τα Ίμια (Καρντάκ στα τουρκικά) είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος.

Τα Ίμια παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά. Η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε από ένα ναυτικό ατύχημα που συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου 1995. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν για την περίσταση τη δική τους ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), με την οποία είχαν παραχωρηθεί τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία στο σύνολό τους και όχι ονομαστικά, και να αμφισβητήσουν την ελληνική κυριαρχία κάποιων βραχονησίδων.

Το Χρονικό της Κρίσης

25 Δεκεμβρίου 1995: Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.

26 Δεκεμβρίου 1995: Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.

27 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα ανελάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε θέμα γενικότερα.

28 Δεκεμβρίου 1995: Δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας μέρας ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια, ο τούρκος πιλότος διασώζεται.

29 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.

9 Ιανουαρίου 1996: Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση, απορρίπτοντας τη διακοίνωση.

15 Ιανουαρίου 1996: Παραιτείται ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο».

16 Ιανουαρίου 1996: Το Υπουργείο Εξωτερικών αντιλαμβανόμενο το παιγνίδι των Τούρκων και ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

19 Ιανουαρίου 1996: Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη.

26 Ιανουαρίου 1996: Ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Ιμίων, υψώνει την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού. Θα κατηγορηθεί αργότερα από τους συντρόφους του στο ΠΑΣΟΚ ότι ήταν αυτός που έριξε λάδι στη φωτιά.

27 Ιανουαρίου 1996: Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της «Χουριέτ».

28 Ιανουαρίου 1996: Το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατεβάζει την τουρκική σημαία και υψώνει την ελληνική. Το βράδυ έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα εκεί τουρκικά πολεμικά. Η πολιτική εντολή προς τους έλληνες στρατιωτικούς είναι να αποφευχθεί κάθε κλιμάκωση της έντασης.

29 Ιανουαρίου 1996: Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς τη Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου. Τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.

30 Ιανουαρίου 1996: Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Του εκφράζει την ελληνική θέση ότι η χώρα μας δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί θα αντιδράσει δυναμικά. Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής». Ο τούρκος Υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου με ασαφές νομικό καθεστώς και δεν αποδέχεται την ελληνική πρόταση (αποχώρηση του αγήματος, όχι και της σημαίας).

31 Ιανουαρίου 1996
00:00 Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή.
01:40 Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια.
04:30 Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες.
04:50 Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 τούρκους κομάντος με τη σημαία τους. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ. Αργότερα θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν. Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου. Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφθηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.
06:00 Οι αμερικανοί διά του Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέληση τους. «No ships, no troops, no flags» διαμηνύουν ή σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.

Η Κρίση των Ιμίων δεν είχε συνέπειες ως προς το καθεστώς των νησιών. Ωστόσο, έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά και να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών. Παρόλα αυτά, η ελληνική πλευρά δεν αποδέχτηκε ποτέ την ύπαρξη τέτοιου θέματος, επικαλούμενη τις διεθνείς συνθήκες.

Τα γεγονότα στα Ίμια κλόνισαν την αξιοπιστία της ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά όταν ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε από το βήμα της Βουλής τους Αμερικανούς για τον καταλυτικό τους ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης.

Πληροφορίες σπό το sansimera.gr

Οι προκλήσεις τού σήμερα

22 χρόνια μετά, όπως μεταδίδωσε η hurriyet ο υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Πάνος Καμμένος παρεμποδίστηκε στις 28 Ιανουαρίου 2018 από το να προσεγγίσει τα Ίμια προκειμένου να ρίξει στεφάνι στην μνήμη των πεσόντων Ελλήνων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού Παναγιώτη Βλαχάκου, Χριστόδουλου Καραθανάση και Έκτορα Γιαλοψού που είχαν χάσει τη ζωή τους στο επεισόδιο των Ιμίων το 1996.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται για το θέμα τοποθετήθηκε ο Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Σόυλου ο οποίος σημείωσε «η τουρκική ακτοφυλακή έκανε αυτό που έπρεπε στα Καρντάκ (σ.σ Ίμια) και η Ελληνική αποστολή αποχώρησε μετά από προειδοποιήσεις. Δεν υπήρξε κάποιο επεισόδιο».

Ανακοίνωση εξέδωσαν και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις στην οποία για το συμβάν αναφέρουν: «θα συνεχίσουμε να κάνουμε τα πάντα για την διατήρηση της κυριαρχίας της χώρας όπως αυτή προκύπτει από τις διεθνείς συμβάσεις».

Με το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού της Ελλάδας να απαντά ότι "Τα όσα αναφέρονται στα τουρκικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα".

Η Ανακοίνωση του ΓΕΝ

Από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού ανακοινώνεται ότι την Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2018 ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Πάνος Καμμένος και ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Νικόλαος Τσούνης ΠΝ επιβιβάστηκαν στην κανονιοφόρο ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ, η οποία έπλευσε στο στίγμα πτώσης του ελικοπτέρου ΠΝ21. Περί τις 10:30, εκτελέστηκε ρίψη στεφάνου και ανάλογη απόδοση τιμών στους τρεις πεσόντες Αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, που έχασαν τη ζωή τους κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, πρώτες πρωινές ώρες της 31 Ιανουαρίου 1996, στη θαλάσσια περιοχή των Ιμίων.

Στο θαλάσσιο χώρο των Ιμίων, έπλεαν το περιπολικό Α/Υ KAS του Ναυτικού της Τουρκίας, τα σκάφη SG81 και SG101 και ίπτατο ένα ελικόπτερο της Ακτοφυλακής της Τουρκίας. Από ελληνικής πλευράς έπλεε το περιπολικό ανοικτής θαλάσσης ΡΩ (ΛΣ070) του ΛΣ-ΕΛΑΚΤ.

Κατά τον πλου της κανονιοφόρου ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ στο σημείο πτώσης του ελικοπτέρου, τα τουρκικά πλοία KAS και SG81, παραβιάζοντας Εθνική Χωρική Θάλασσα, αποπειράθηκαν να παρεμποδίσουν την προσέγγιση της κανονιοφόρου στο στίγμα πτώσης του ελικοπτέρου. Με κατάλληλους χειρισμούς, η κανονιοφόρος ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ προσέγγισε στο προκαθορισμένο σημείο.

Τα όσα αναφέρονται στα τουρκικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Στη συνέχεια, η κανονιοφόρος ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ κατέπλευσε στη Ν. Κάλυμνο για συμμετοχή στις επετειακές εκδηλώσεις μνήμης για τους τρεις πεσόντες Αξιωματικούς του ελικοπτέρου ΠΝ21, του Δήμου Καλύμνου.

Αντιπλοίαρχος Σπυρίδων Πολλάτος ΠΝ
Εκπρόσωπος Τύπου ΓΕΝ

Προειδοποίηση του Προέδρου της Δημοκρατίας μία ημέρα μετά τις τουρκικές προκλήσεις στην περιοχή των Ιμίων στις 28 Ιανουαρίου2018 .

Μήνυμα στην Τουρκία ότι στο Αιγαίο Πέλαγος δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» έστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, κατά τη συνάντηση με τον ισραηλινό ομόλογό του Ρεουβέν Ριβλίν, στο Προεδρικό Μέγαρο, στις 29 Ιανουαρίου 2018.

Ο κ. Παυλόπουλος επισήμανε ότι η Συνθήκη της Λωζάνης είναι ξεκάθαρη και θωρακίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, υπογραμμίζοντας, ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι σύνορα και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσθέτοντας ότι η Τουρκία πρέπει να μάθει να σέβεται τα δικαιώματα της χώρας μας εάν θέλει να έχει ευρωπαϊκή προοπτική.