Ν. Μυλωνάς: Εργατική Πρωτομαγιά σήμερα, μετά την ήττα του 1989

--- Η Πρωτομαγιά με το Εργατικό Κίνημα και την Αριστερά είναι βίοι παράλληλοι. Η αριστερά έθεσε σε πολιτικό επίπεδο τις διεκδικήσεις του κόσμου της εργασίας και καθοδήγησε τις πολιτικές συγκρούσεις 19ου και 20ου αιώνα.
---Την Πρωτομαγιά του 1982, μετά την συγκέντρωση (όπως κάθε χρόνο με την παρουσία λίγων εργαζομένων, στην αρχή της ελπιδοφόρου σοσιαλδημοκρατικής περιόδου της εποχής, με Α. Παπανδρέου, Μιτεράν Γαλλία, Κράξι Ιταλία, Γκονζάλες Ισπανία, Σμιθ Γερμανία και με κραταιή την σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Ανατολική Ευρώπη) στην Πλατεία Ελευθερίας ο κ. Παναγιώτης ο σιδεράς, κομμουνιστής από τα πέτρινα χρόνια του 1950, σχολιάζει σε μας τους νεώτερους: ‘’εσείς θα ζήσετε τον σοσιαλισμό!’’ και μας δίνει την φωτογραφία του 1965 με την πρώτη συγκέντρωση του Εργατικού Κέντρου για το ασφαλιστικό: ‘’ν’αρθει το ΙΚΑ στην Κω’’. Η φωτογραφία μένει αλλά ο σοσιαλισμός έχει απομακρυνθεί από τον ορίζοντα μας! Στο τέλος του «σύντομου 20ου αιώνα», το 1989 η κατάρρευση του «υπαρκτού» θα αφήσει τα ίχνη στην κριτική σκέψη όμως δεν θα την εξαφανίσει. Η ήττα του 1905 στην Ρωσσία οδηγησε για μια εφ’ όλης της ύλης αντιπαράθεση και ανασυγκρότηση από τον Λένιν και οδήγησε το 1914 στην αποσάρθρωση της Β’ Διεθνούς, λόγω της φιλοπόλεμης στάσης των «μετριοπαθών» σοσιαλιστών για να ξεδιπλωθεί σε όλη της την έκταση η σύγκρουση, πολιτική και θεωρητική, ανάμεσα στους (διεθνιστές) επαναστάτες και τους (πατριώτες) σοσιαλδημοκράτες.
--- Ο Ελβετός Ρ. Κεσεγιάν μελετά την κατάσταση στο σημερινό κόσμο στο έργο του : ‘’Αριστερό ημισφαίριο, σκέψη και πράξη μετά την ήττα’’ κατηγοριοποιεί την αριστερά σε 6 ομάδες:
Α. πρώτη ομάδα είναι οι «μετανοημένοι» μετά το ’89 με πολλούς διανοούμενους να κολακεύονται με το ρόλο του συμβούλου του Ηγεμόνα σε κάθε κράτος και σε διεθνείς οργανισμούς, που τους οδήγησε στην ενσωμάτωση και την κρατικοποίηση.
Β. δεύτερη κατηγορία είναι οι «πεσιμιστές», σκεπτικιστές όσον αφορά τη δυνατότητα να ανατραπεί ο καπιταλισμός σε ορατό μέλλον οι οποίοι είτε περνούν στους «μετανοημένους» είτε προσπαθούν να συνδυάζουν απαισιοδοξία και ριζοσπαστισμό.
Γ. Τρίτη περίπτωση είναι οι «αντιστεκόμενοι», από τους αναρχίζοντες ως τους πάσης φύσεως μαρξιστές και κομμουνιστές.
Δ. μια ευρεία τέταρτη εκπροσωπούν οι «καινοτόμοι» που αναθεωρούν τα δεδομένα.
Ε. πέμπτη περίπτωση είναι οι «αντι-ειδικοί», πρόκειται κυρίως για πανεπιστημιακούς, οικονομολόγους και κοινωνιολόγους που επιχειρούν μια εσωτερική κριτική στο επιστημονικό τους πεδίο ή δραστηριοποιούνται σε θεματικά κινήματα.
Ζ. τελευταία κατηγορία είναι οι «καθοδηγητές»: μέλη πολιτικών οργανώσεων, όπως ο Γάλλος φιλόσοφος Ν. Μπενσαΐντ, επικεφαλής αντάρτικων κινημάτων όπως ο Μάρκος· και στελέχη αριστερών κυβερνήσεων όπως ο Ά. Λινέρα.
---Οι προοπτικές μετά την ήττα, μας λέει ο Ρ. Κεσεγιάν, είναι:
Ο σοσιαλισμός να καταλήξει μια ιστορική παρένθεση: Τον 17ο και 18ο αιώνα, οι ιησουϊτικές κοινότητες είχαν οργανωθεί σε εξισωτική βάση, σέβονταν τα έθιμα των αυτοχθόνων και ενέπνεαν με το παράδειγμά τους στοχαστές όπως ο Βολταίρος και ο Μοντεσκιέ. Όμως ο ισπανικός θρόνος τις διέλυσε κάνοντάς τους οριστικά παρελθόν.
Δεύτερο σενάριο ο ριζικός μετασχηματισμός του σοσιαλισμού: η αμφισβήτηση, λόγου χάρη, του πρωτείου της εργατικής τάξης στην υπόθεση της κοινωνικής αλλαγής ή η εγκατάλειψη του στρατιωτικού στρατηγικού μοντέλου – της λενινιστικής «ανάγνωσης».
Τρίτη δυνατότητα ο σοσιαλισμός να εγκαινιάσει έναν καινούριο κύκλο επαναστάσεων, που θα αναφέρονται στην ίδια «μήτρα» – ότι δηλαδή έκανε η Γαλλική Επανάσταση με το 1848, την Κομμούνα και το Λαϊκό Μέτωπο.
Και το τέταρτο σενάριο αυτό της «ολικής επαναφοράς» του σοσιαλισμού, όπως συνέβη με τον φιλελευθερισμό: θρίαμβος ως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βαθιά κρίση, επιθετική ανάκαμψη.
---Παρά τις διαδοχικές ήττες η ριζοσπαστικοποίηση της δεκαετίας του ’90 και η συζήτηση για τον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» αποκλείουν το σενάριο της «παρένθεσης». Αντίστοιχα αποκλείεται και το ενδεχόμενο της ολικής επαναφοράς αφού ο βιομηχανικός πολιτισμός, που γέννησε τον ιστορικό κομμουνισμό δεν έχει εξαλειφθεί, έχει όμως μετασχηματιστεί σε βάθος.
Πιθανότατα η προοπτική του σοσιαλισμού θα κριθεί ανάμεσα στο δεύτερο και το τρίτο σενάριο, αλλά υπό τρεις όρους:
Ο πρώτος είναι το ζήτημα της στρατηγικής. Στον 20ο αιώνα, κάθε επαναστατικό συμβάν συνδύασε, σε διάφορες αναλογίες, την εξεγερτική γενική απεργία (όπως η Κομμούνα και το ρωσικό 1917) με τον παρατεταμένο λαϊκό πόλεμο (βλ. Κίνα και Βιετνάμ). Η αμφισβήτηση του μοντέλου αυτού δεν μπορεί να στηρίζεται, όπως συμβαίνει επί δεκαετίες για διάφορες σοσιαλδημοκρατικές προσεγγίσεις. Ανανεωμένο από μια ενδεχόμενη συνάντηση με την πολιτική ανυπακοή (Γκάντι) και επικαιροποιημένο με βάση τις τελευταίες αποτυχίες των αριστερών κυβερνήσεων, το μοντέλο του 20ού αιώνα οδηγεί αναπόφευκτα στην έννοια της «στρατηγικής κρίσης» – άρα στην επικαιρότητα του «κόμματος-στρατηγού».
Οι άλλοι 2 κρίσιμοι πυλώνες είναι το οικολογικό ζήτημα και η επείγουσα ανάγκη μιας θεωρίας που, στο πρότυπο του Μαρξ, να επιχειρήσει τη συνολική εκτίμηση του πλανητικού οικολογικού προβλήματος, συνδέοντάς το ταυτόχρονα με ένα μαχητικό εργατικό κίνημα. Και βέβαια το ζήτημα γενικά της θεωρίας: είναι πιθανό παρά τα κινήματα που εμφανίζονται στις ΗΠΑ, η αμερικανοποίηση της κριτικής θεωρίας (με την έννοια του ελιτίστικου διαχωρισμού αμερικανικών πανεπιστημίων και πολιτικής) «να φέρει το σπέρμα της πολιτικής εξουδετέρωσής της».
---Το θέμα της αλλαγής στον σημερινό κόσμο είναι ανοικτό ζητημα και μας το θέτει η σημερινή εργατική πρωτομαγιά.
Ν. Μυλωνάς