Τοπική ηγεσία και λαός. Γράφει ο κ. Βασίλης Χατζηβασιλείου

ΤΟΠΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΛΑΟΣ

Η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα, παρά τις όποιες ατέλειές της, τη δυσμενή οικονομική συγκυρία, την κρίση αξιών, τις ανασφάλειες, τις αβεβαιότητες και τους κινδύνους, που σήμερα αντιμετωπίζει η χώρα μας, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες των τελευταίων δεκαετιών. Το ισχύον σύστημα τοπικής διακυβέρνησης θέλει το Λαό ενεργό και πλήρως ενημερωμένο, τη δε εκλεγμένη από τον ίδιο τοπική του Ηγεσία να μπορεί να ασκήσει αρμοδιότητες με αυτονομία, με αποτελεσματική λειτουργική και επιχειρησιακή ετοιμότητα, με σύνεση, με σύγκλιση, με διαφάνεια, με χρηστή διοίκηση, με δραστική και ποιοτική εξυπηρέτηση του πολίτη.

Εδώ τίθεται το ερώτημα τί σημαίνει Ηγεσία, ποιός είναι ο ρόλος και το αντικείμενό της; Σύμφωνα με την ετυμολογική σημασία της λέξης, ηγεσία σημαίνει καθοδήγηση, δημιουργία κατεύθυνσης με προσωπική ενέργεια, το άνοιγμα του δρόμου σ’ ένα κοινωνικό πεδίο, που θα τον ακολουθήσουν οι πολλοί.

Στην έννοια της ηγεσίας περιλαμβάνεται το σχεδίασμα και το χάραγμα της αρχηγίας, του προβαδίσματος ενός ατόμου σ’ ένα ευρύτερο ή στενότερο κοινωνικό πλαίσιο. Πρωταρχικά και κύρια ο ηγέτης ασκεί επιρροή. Στην αρχαία Ελλάδα ο ηγέτης είτε είχε την κατεύθυνση του λαού, όπως π.χ. περιγράφει ο Θουκυδίδης τον Περικλή, είτε εξέφραζε τις επιθυμίες και ενεργούσε σύμφωνα με τα πάθη της μάζας. Στην πρώτη περίπτωση ήταν πραγματικά ηγέτης, στη δεύτερη απλός δημαγωγός. Συγγενής προς τη σχέση της ηγεσίας είναι και η σχέση της επιβολής-υποταγής ή της κυριαρχίας-υπακοής. Οι δυο αυτές σχέσεις δεν πρέπει να συγχέονται. Ο αληθινός ηγέτης δεν ασκεί κυριαρχία. Τούτο καταφαίνεται τόσο στους πνευματικούς ηγέτες, όσο και στις εκδηλώσεις εκείνες της οργανωτικής ηγεσίας, όπου ο ηγέτης εκφράζεται ως όργανο και αντιπρόσωπος της ομάδας που τον εξέλεξε. Όπου η κυριαρχία μεταβάλλει φορέα, ο επιτάσσων γίνεται υπήκοος και ο υπήκοος επιτάσσων, τότε στη σχέση αυτή έχουμε το γνώρισμα της αληθινής δημοκρατίας.

Το πώς αποβαίνει κανείς ηγέτης εξαρτάται από πολλούς λόγους. Ασφαλώς κανένας δεν «γεννιέται» ηγέτης στις σύγχρονες πολιτισμένες κοινωνίες. Η τύχη παίζει, βέβαια, κάποιο ρόλο καθώς και οι εξαιρετικές περιστάσεις. Μια εποχή κρίσης υποβοηθά επίσης τη δημιουργία ηγετών σε περιπτώσεις υπεράσπισης ή μεταβολής ενός υφιστάμενου καθεστώτος. Επίσης τα προσωπικά χαρίσματα, όπως ευφυΐα, τόλμη, ενθουσιασμός, ακεραιότητα χαρακτήρα, φιλική διάθεση, κατανόηση και αγάπη των άλλων, είναι μερικά προσόντα που οδηγούν μέσω της κοινής αναγνώρισης στη δημιουργία ηγετικών προσωπικοτήτων.

Ειδικά στους σημερινούς Δήμους ο Ηγέτης-Δήμαρχος είναι φορέας άμεσης λαϊκής νομιμοποίησης, έχει ρόλο επιτελικό και γενικά υλοποιεί το πρόγραμμα της Δημοτικής Αρχής με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα. Δεν αυτενεργεί, αλλά συνεργεί με τα εκλεγμένα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, των Συμβουλίων των Δημοτικών Κοινοτήτων και με τους υπόλοιπους τοπικούς Φορείς για το συμφέρον του λαού.

Η σύγχρονη φιλοσοφία της κοινωνίας και η ψυχολογία του πλήθους κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υφίσταται αλληλεξάρτηση ηγέτη-λαού. Ο πραγματικός ηγέτης είναι εκείνος, ο οποίος θα κατορθώσει να πει στο λαό αυτό που ο λαός θέλει μα που δεν μπορεί να εκφράσει. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο ηγέτης γίνεται ο εκπρόσωπος και η φωνή της θέλησης του λαού. Δεν επιχειρεί να διασπάσει, αλλά να ενώσει το λαό. Γι αυτό όλες οι δράσεις και οι προσπάθειες του πρέπει να εμφορούνται από το πνεύμα της συνδιαλλαγής, της ενότητας και της σύμπνοιας.

Η εξασφάλιση και η διατήρηση του βασικού θεσμικού καθήκοντος του ηγέτη, που αποτελεί και την ουσιαστικότερη προϋπόθεση της επιτυχίας του ρόλου και της αποστολής του, είναι ηΕνότητα του Λαού. Η σύγχρονη κοινωνική διάρθρωση και πολιτική ζωή του Λαού μας, παρ’ όλες τις επιχειρούμενες κατά καιρούς εσωτερικές ή εξωτερικές διασπαστικές τάσεις της δεν είναι παρά ένα μεγάλο πεδίο ζύμωσης της λαϊκής μας ενότητας. Οι πολίτες είμαστε στενότατα μεταξύ μας δεμένοι ακόμη κι όταν τρωγόμαστε. Η διαμάχη μας είναι ως επί το πλείστον αντίθεση και όχι εχθρότητα. Κι αν σε μερικούς φανερωθεί κάποιο ίχνος έχθρας, αυτό δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά έκφραση μιας βαθιάς απογοήτευσης και μικροψυχίας, που πηγάζει από την έλλειψη αυτογνωσίας. Ο Κικέρων έγραψε κάποτε ότι ο άνθρωπος είναι ο πιο θανάσιμος εχθρός του εαυτού του. Και ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος συνιστούσε προς όλους: «τας έχθρας διαλύετε». Όταν κοπάσει το πάθος της εχθρότητας τότε επέρχεται και η γρήγορη συμφιλίωση.

Ίσως να μην ανταγωνιζόμασταν μεταξύ μας με τόση επιμονή και τόση ζωηρότητα, αν δε νιώθαμε βαθειά ότι η διαμάχη μας σφυρηλατεί την ενότητά μας. Οι αντιθέσεις μας παραμένουν δικές μας αντιθέσεις. Δεν πρέπει να στοχεύουν στη φυσική εξόντωση του αντιπάλου. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, είναι καταδικαστέο στη συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών. Απλώς οι αντιθέσεις μας ζητούν να πείσουν τον αντίπαλο για την ορθότητα των απόψεων και των πράξεών μας. Λαϊκή ενότητα δεν σημαίνει ισοπέδωση κι εξαφάνιση κάθε ατομικότητας, ιδιαιτερότητας, δόγματος, χρώματος, φύλου και φυλής. Κάθε άλλο μάλιστα. Οι αντιθέσεις κι οι αγώνες μας δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορές και ποικιλία απόψεων, αλλ’ ότι αυτές δεν είναι φορείς διάσπασης, μα παράγοντες ισχυρού συνδέσμου και ενότητας μεταξύ των πολιτών. Κι αυτή η ενότητα-σύνδεσμος, άμεσα αντιληπτή και καθολικά αποδεκτή, οφείλει να καθοδηγεί πάντοτε τα βήματα της τοπικής Ηγεσίας και ολόκληρου του Λαού.

Τον περασμένο χρόνο και μάλιστα στην πιο κρίσιμη τουριστική περίοδο για το νησί μας ζήσαμε έντονα τις πλέον ακραίες, επικίνδυνες και απογοητευτικές καταστάσεις εξαιτίας της αθρόας προσέλευσης των προσφύγων και των λαθρομεταναστών από τα απέναντι τουρκικά παράλια. Υπήρξαν όντως παλινωδίες και άστοχες, πεισματικές και αλλοπρόσαλλες αποφάσεις για την αντιμετώπιση αυτού του οξυμένου προβλήματος. Η πρόσφατη όμως πρόταση περί μεταφοράς της υπηρεσίας καταγραφής των προσφύγων σε δημόσιο ή ιδιωτικό ακίνητο εκτός του αστικού μας ιστού με τις πέντε βασικές προϋποθέσεις, που διατύπωσε η Δημοτική Αρχή προς την Κυβέρνηση, κρίνεται ως η πιο μελετημένη μέχρι στιγμής για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στο νησί μας και τη διαφύλαξη του τουριστικού μας προϊόντος το προσεχές θέρος. Μακάρι την πρόταση αυτή να αποδεχτούν οι ιθύνοντες, να βρεθεί επιτέλους ο κατάλληλος χώρος μακριά από πυκνοκατοικημένη περιοχή, ώστε ο Νέος Χρόνος να κυλήσει με ηρεμία, συμφιλίωση, αλληλεγγύη και ανθρωπιά προς όφελος τόσο της τοπικής μας Ηγεσίας όσο και ολόκληρου του Κωακού Λαού.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ