Το στρατηγικό δίλημμα του Τσίπρα μετά τις δηλώσεις Θεοδωρίδη για τα Ίμια

Του Σταύρου Λυγερού

Η προκλητική δήλωση του Νάσου Θεοδωρίδη για τα Ιμια, που οδήγησε τον Τσίπρα στην απόφαση να τον αποπέμψει, επανέφερε για ακόμα μία φορά στο προσκήνιο τη θεμελιώδη αντίφαση και ταυτοχρόνως το στρατηγικό δίλημμα του ΣΥΡΙΖΑ: Θα παραμείνει ιδεολογικοπολιτικά (και ως κομματική κουλτούρα) κόμμα διαμαρτυρίας ή θα μετεξελιχθεί σε κόμμα εξουσίας με αξιόπιστο σχέδιο εθνικής και κοινωνικής σωτηρίας;

Προς το παρόν, ο Τσίπρας δείχνει να κινείται δειλά προς την κατεύθυνση της μετεξέλιξης, αλλά κατά τρόπο έμμεσο κι αντιφατικό. Για την ακρίβεια, πατάει σε δύο βάρκες. Με άλλα λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει περιέλθει σε κατάσταση ασταθούς ισορροπίας, την οποία, βεβαίως, εκμεταλλεύονται προπαγανδιστικά στο έπακρο οι κυβερνητικοί εταίροι.

Το 3% που απέσπασε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2009 (εάν αφαιρέσουμε το ποσοστό της αποσχισθείσας ΔΗΜΑΡ) εκτινάχθηκε στο 27% του περασμένου Ιουνίου, επειδή, υπό την πίεση της κρίσης, κατέρρευσε το προηγούμενο δικομματικό σύστημα. Κεντροαριστεροί που δεν τους εξέφραζε πια το ΠΑΣΟΚ του μνημονίου κατέφυγαν μαζικά στον ΣΥΡΙΖΑ ως εκλογικοί πρόσφυγες κι όχι επειδή ασπάσθηκαν τις ιδεολογικές αντιλήψεις του. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις. Ο λόγος, μάλιστα, που κατέφυγαν στον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η ΔΗΜΑΡ έδειξε από νωρίς την πρόθεσή της να προσχωρήσει στÎ
¿ μνημόνιο.

Η θεμελιώδης αντίφαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι οι καταγραφόμενοι εσωκομματικοί συσχετισμοί αντανακλούν την εκλογική βάση του 3%-6% και όχι του 27%. Το ίδιο ισχύει και για την κομματική μικρογραφειοκρατία της Κουμουνδούρου. Ορισμένα τμήματά της, μάλιστα, δεν θέλουν την εξουσία. Αλλοι επειδή θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι έτοιμος για να την ασκήσει με επιτυχία και άλλοι επειδή, με μία αριστερίστικη λογική, θεωρούν ιδανικό τον ρόλο του μεγάλου κόμματος διαμαρτυρίας!

Η ηγετική ομάδα και η πλειονότητα των στελεχών, βεβαίως, επιδιώκουν να βρεθούν στο τιμόνι της χώρας. Διστάζουν, όμως, να κάνουν ό,τι απαιτείται ώστε να ανταποκριθούν σε μία ομολογουμένως ακραία πολιτική πρόκληση. Είναι αλήθεια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται να μετεξελιχθεί από μικρό κόμμα διαμαρτυρίας σε μεγάλο κόμμα εξουσίας σε ελάχιστο χρόνο και στο εξαιρετικά δυσμενές τοπίο μιας πρωτοφανούς κρίσης. Μια τέτοια μετεξέλιξη απαιτεί μεγάλες ιδεολογικοπολιτικές υπερβάσεις από τον ίδιο τον Τσίπρα και τους άλλους πρωταγωνιστές. Ακόμα, όμως, κι αν η ηγε
τική ομάδα τις πραγματοποιήσει, είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσει κλυδωνισμούς και πιθανότατα ρήξεις στον πολύχρωμο κομματικό μικρόκοσμο της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Οι αντιφάσεις που παρατηρούνται στον πολιτικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ οφείλονται ακριβώς στο γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ συμπεριφέρεται ταυτοχρόνως και ως κόμμα του 3%-5% και ως κόμμα του 27%. Ο Τσίπρας διαφοροποιείται και μετατοπίζει το κέντρο βάρους της ρητορικής του για να μπορέσει να εκφράσει πολιτικά τους εκλογικούς πρόσφυγες από την Κεντροαριστερά και να διαμορφώσει πλειοψηφικό ρεύμα.
Αντιθέτως, άλλα στελέχη εμμένουν στην παραδοσιακή ρητορική, με αποτέλεσμα -συνειδητά ή όχι- να εγείρουν εμπόδια στην πορεία προς την εξουσία. Οι αντιφάσεις αυτές θα αναβλύζουν συνεχώς εάν ο Τσίπρας δεν αποσαφηνίσει (στο Συνέδριο) την ιδεολογικοπολιτική φυσιογνωμία του «μεγάλου ΣΥΡΙΖΑ». Ο καθένας θα θεωρεί ότι νομιμοποιείται να μιλάει όπως μιλάει και, βεβαίως, ο κυβερνητικός προπαγανδιστικός μηχανισμός και τα κατεστημένα ΜΜΕ θα φροντίζουν να θέτουν την αξιωματική αντιπολίτευση στη θέση του απολογούμενου.

Το ερώτημα είναι εάν ο Τσίπρας έχει ολοκληρώσει τη δική του υπέρβαση, ώστε να μπορεί να μετεξελίξει ιδεολογικοπολιτικά το κόμμα του. Το γεγονός ότι πράγματι επιδιώκει να βρεθεί στο τιμόνι της χώρας είναι η αναγκαία, αλλά όχι και η ικανή συνθήκη για να κατακτήσει την εξουσία, και κυρίως για να την ασκήσει κατά τρόπο που θα απαλλάξει την Ελλάδα από τα δεσμά της τρόικας και θα την ξαναστήσει στα πόδια της.

Η απουσία ενός ρεαλιστικού εθνικού σχεδίου, που θα πείσει ότι αποτελεί την εναλλακτική λύση στο μνημόνιο, ερμηνεύει τη δημοσκοπική κόπωση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία αντανακλά την πραγματική πολιτικοεκλογική στασιμότητά του. Δεν έχει σημασία εάν είναι μπροστά ή πίσω από τη Ν.Δ. κατά μία μονάδα. Το κρίσιμο είναι ότι δεν κεφαλαιοποιεί πολιτικοεκλογικά την πρωτοφανή συμπίεση που υφίσταται η μικρομεσαία θάλασσα από την πολιτική του μνημονίου.