Να συζητήσουμε για την επόμενη φάση ανάπτυξης του νησιού μας.

Μια απάντηση επιχειρείται να δοθεί από την πλευρά της κυβέρνησης με την ανάρτηση στο διαδίκτυο προς διαβούλευση του σχεδίου νόμου για τον Τουρισμό. Το σχέδιο αφορά μεγάλες επενδύσεις Οργανωμένων Υποδοχέων Τουριστικών Δραστηριοτήτων, ένταξη ειδικών μορφών τουρισμού (από ιαματικές πηγές μέχρι γκολφ) στο πλαίσιο των Σύνθετων Τουριστικών Καταλυμάτων, την εισαγωγή Ξενοδοχείων Συνιδιοκτησίας (Condo Hotels), απελευθέρωση της λειτουργίας των Τουριστικών Επαύλεων, άρση των περιορισμών στον ανώτατο επιτρεπόμενο μικτό συντελεστή δόμησης για τις οργανωμένες τουριστικές επενδύσεις σε Κρήτη, Ρόδο, Κέρκυρα και Εύβοια, διευκολύνσεις στο πλαίσιο για Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ), την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου την ανοχή στους τουριστικούς λιμένες και τα χιονοδρομικά κέντρα που δεν έχουν άδεια λειτουργίας κ. ά.

Αυτό που αφορά το νησί μας είναι οι διατάξεις για τα Παραθεριστικά – τουριστικά χωριά.

Ο νόμος 4092/2012 έχει ήδη θεσμοθετήσει το μοντέλο του «παραθεριστικού-τουριστικού χωριού» (ΠΤΧ) – μια θεωρητικά ήπια μορφή ανάπτυξης. Ωστόσο, η αιτιολογική έκθεση του νόμου δεν στοιχειοθέτησε επαρκώς αυτό τον ισχυρισμό: οι περιβαλλοντικοί όροι δόμησης του ΠΤΧ είναι απολύτως θολοί. Πρότερα παραδείγματα εκτεταμένης δόμησης, ελλείψει συνολικού, ορθολογικού χωροταξικού σχεδιασμού, έχουν καταλήξει σε καταστροφή. Ιστορικό παράδειγμα η Ισπανία, όπου, παρά την επιθετική προώθηση του ΠΤΧ από την πλευρά της κυβέρνησης, περίπου ένα εκατομμύριο εξοχικές κατοικίες (το ένα τρίτο εκ των οποίων αφορούσε παραθαλάσσιες παραθεριστικές κατοικίες) έμειναν απούλητες, δημιουργώντας μια τεράστια κτηματομεσιτική φούσκα. Επίσης, η Ισπανία βίωσε όχι μόνο το πόσο υδροβόρες είναι αυτές οι κατοικίες, αλλά και την καταστροφή των ακτών της και την υποβάθμιση του τουρισμού της. Αν, τέλος, στα παραπάνω συνυπολογίσουμε τη διαρκή πτώση των αξιών των ακινήτων και την εκτίναξη της ανεργίας στον κατασκευαστικό τομέα ήδη πριν από την κρίση, τότε το ισπανικό μοντέλο της πλασματικής ανάπτυξης, της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και της εργασιακής επισφάλειας δεν είναι προς μίμηση. Αντίστοιχη επώδυνη εμπειρία είχαν και η Τουρκία και η Γαλλία.

Βάσει του σχεδίου νόμου οι αιγιαλοί και οι παραλίες γίνονται κομμάτι της τουριστικής αξιοποίησης με σκανδαλώδεις παραχωρήσεις: για παράδειγμα, οι υπό παραχώρηση παραλίες μπορούν να απαλλοτριωθούν! (την ίδια στιγμή, ο νόμος κάνει έκκληση να μην παρεμποδίζεται η πρόσβαση των λουομένων σε αυτές τις παραλίες!). Θεσμοθετείται η περιβαλλοντική αδειοδοτηση του ΠΤΧ με απλή Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ αντί περιβαλλοντικών όρων (εφαρμόζεται στο Club Med).

Το σχέδιο νόμου δεν αναζητά νέους δρόμους ανάπτυξης αντιμετωπίζοντας τα πραγματικά προβλήματα του τουρισμού όπως: νόμιμη απασχόληση κάτω του 50% στους εργαζομένους του τομέα, μικρομεσαίες επιχειρήσεις στα πρόθυρα του «λουκέτου», ολιγοπωλιακές τάσεις, οι μεγάλοι διεθνείς tour operators, η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου κλπ Αγνοεί το ότι οι τοπικές κοινωνίες και η πραγματική οικονομία βρίσκονται σε μαρασμό, και για μια ακόμη φορά αναζητεί λύσεις στην κατεύθυνση της ενίσχυσης εισροής κεφαλαίων. Μια ανάπτυξη που οδήγησε στα... έγκατα της ύφεσης και τα κρατικά έσοδα από φόρους και εργοδοτικές εισφορές βρίσκονται σε πτώση.

Ο τουρισμός οφείλει να αποτελεί εργαλείο οικονομικής και κοινωνικής προόδου ο δε κοινωνικός χαρακτήρας του έχει ως βασικό σημείο αφετηρίας την ισχυρή πολιτική παρέμβαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στο σχεδιασμό της τουριστικής στρατηγικής.

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν νοείται δόμηση χωρίς περιβαλλοντικούς όρους, χωρίς Εθνικό και Δημοτικό Χωροταξικό Σχέδιο, χωρίς προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων και της δημόσιας περιουσίας και χωρίς ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, τόσο ως απάντηση σε έναν μαζικό τουρισμό αντικοινωνικού και αντιπεριβαλλοντικού χαρακτήρα, όσο και ως εργαλείο ανάδειξης ενός ποιοτικού «τουριστικού προϊόντος» με αναβαθμισμένα τα τοπικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά.

Μέσα σε αυτή την κατάσταση, ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών είναι θλιβερός, καθώς τέτοιου είδους ρυθμίσεις θα τις οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια σε παραγωγικό, περιβαλλοντικό και πολιτιστικό μαρασμό. Η μετακίνηση της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας από το κέντρο της κοινότητας προς το τουριστικό χωριό που θα δομηθεί κατά μήκος του αιγιαλού θα δημιουργήσει προϋποθέσεις βιομηχανοποιημένου τουρισμού all inclusive «ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟΥ κλειστού χαρακτήρα» αποκλειστικά ιδιωτικών συμφερόντων και δεν αφήνουν οικονομικό όφελος στην τοπική κοινωνία πέραν κάποιων γλοίσχρων αμοιβών εργασίας.

Για την Σ.Ε. Ν. Μυλωνας