Η παλιά κώτικη τράτα ήταν ένα ψαροκάικο, που μέχρι το 1940 ήταν κωπήλατο. Έφερε ιστιοφορία με λατίνι (τριγωνικό πανί που κρέμεται από το κατάρτι σε αντένα διαγωνίως προσδεμένη) ή σακολέβα (τραπέζιο πανί, ειδικά ραμμένο, ώστε να σακουλιάζει στο κέντρο και έτσι ο άνεμος να προωθεί το πλωτό μέσο ταχύτερα, αλλά συνάμα και ηπιότερα. Σήμερα πια δεν χρησιμοποιείται).
Δύο τύποι ήταν οι πιο συνηθισμένοι:
1) Στην αρχή προτιμιούνταν τα σκάφη που ένοιαζαν με Γατζάο ή Μπότη ή βάρκες τύπου Γάιτα. Η τράτα συγγένευε με αυτούς τους τύπους. Χαρακτηριστικό της ήταν το «κέρατο» στην πλώρη, δηλαδή το οριζόντιο σανίδι που μοιάζει με έμβολο «κατσούλι ή γκάγκα» μπροστά στο πλωριό ποδόσταμα. Το κατάστρωμα του σκάφους στην πρύμνη ήταν αρκετά φαρδύ, έτσι ώστε να τοποθετούνται τα δίχτυα του ψαρέματος.
Ήταν κωπήλατες ή με λατίνι. Κατασκευάζονταν στην Κω από το ναυπηγείο του Δ. Μάρκογλου, καθώς επίσης και σε άλλα νησιά στη Σάμο, τη Λήμνο, την Κάλυμνο, την Ικαρία, τη Σύρο, τη Σκιάθο, τις Σπέτσες και ίσως σε άλλες περιοχές τις Ελλάδας. Αργότερα χρησιμοποιούνταν και ως πρωτοκάικο με μηχανή για γρι-γρι ή βοηθητικό χωρίς μηχανή. Αυτού του τύπου τα σκάφη ήταν για παράκτια αλιεία και δεν ξεπερνούσαν τα 15μ. Η τράτα ήταν στενή και αβαθής έτσι ώστε να πλέει σε ρηχά νερά. Στα ρηχά έπιανε τις γαρίδες και τα δεύτερα ψάρια (σαφρίδια, κοκοβιούς και άλλα μικρά), ενώ στα πιο βαθιά έπιανε την καραβίδα, το μπακαλιάρο, τα μπαρμπούνια, τις κουτσομούρες, τις πεσκαντρίτσες, τους μοσχιούς κ.ά.
2) Ένα άλλο σκάφος που χρησιμοποιούνταν για ψάρεμα ήταν το τρεχαντήρι, σκάφος οξύπρωρο και οξύπρυμνο. Το μήκος έφτανε τα 25-30 μ. Χαρακτηριστικό της μορφής του είναι το μεγάλο κύρτωμα του κορακιού του, που καταλήγει σ’ ένα είδος κεφαλής και του μυτερού ποδοστάματός του, που είναι ή πλησιάζει την ευθεία γραμμή. Ήδη από τη δεκαετία του ‘40 προτιμώνται τα μηχανοκίνητα τρεχαντήρια για τράτες. Έφεραν βοηθητική ιστιοφορία με λατίνι ή σακολέβα. Τα τρεχαντήρια επικράτησαν και σιγά-σιγά τη δεκαετία του ‘60 εξαφανίστηκαν τα καΐκια με το παρατεταμένο έμβολο.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΞΥΛΙΝΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ
Από το 1914 ο συμιακός Δ. Μάρκογλου έφτιαχνε ξύλινα σκάφη για Έλληνες και Τούρκους. Σήμερα όλα έχουν αλλάξει. Βιώνουμε την καταστροφή του ξύλινου αλιευτικού στόλου. Από τη δεκαετία του 1990 άρχισε ο αφανισμός του ελληνικού στόλου των ψαροκάικων, που ήταν ο μεγαλύτερος στη Ευρώπη, αριθμώντας περίπου 17.500 σκάφη (2011). Στο πλαίσιο της Κοινής Ευρωπαϊκής Αλιευτικής Πολιτικής δόθηκαν ισχυρά οικονομικά κίνητρα στους ψαράδες να αφήσουν τη θάλασσα, έτσι ώστε να περιοριστεί η αλιεία στα ευρωπαϊκά ύδατα. Ενώ όμως η πολιτική αυτή ήταν σχεδιασμένη για να προστατεύσει την πανίδα και τη χλωρίδα του βυθού, δεν προέβλεπε την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μέχρι τη δεκαετία του ‘60 οι Τούρκοι έφτιαχναν ξύλινα σκάφη στο ναυπηγείο του Μάρκογλου‧ σήμερα εμείς αγοράζουμε τα ξύλινα τουριστικά σκάφη από την Τουρκία που οι κατασκευαστές τους τα παράγουν σύμφωνα με διεθνή πρότυπα, όπως της RINA ή του Lloyd’s Register. Το Πετρούμι (Αλικαρνασσός) είναι από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές. Οι Τούρκοι, επειδή σέβονται αυτά τα πρώτα ξύλινα σκάφη, δημιούργησαν στην Αλικαρνασσό Δημοτικό Ναυτικό Μουσείο, που παρουσιάζει την ιστορία των ξύλινων αυτών σκαφών τους τέλους του 19ου αρχές του 20ού αιώνα. Αρκετά από αυτά που φτιάχτηκαν στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κω. Οπότε όποιος θέλει να δει σε τρισδιάστατα μοντέλα τα καΐκια που κτίστηκαν στην Κω, πρέπει να επισκεφθεί την απέναντι Αλικαρνασσό. Η Ελλάδα δυστυχώς δεν κράτησε τίποτα. Αιώνες γνώσης των καραβομαραγκών χάνεται. Με θλίψη είδα τα τελευταία εγκαταλελειμμένα σκαριά να σαπίζουν. Η τράτα του Καΐσερλη διαλύθηκε το 2003. Το τελευταίο τρεχαντήρι του ναυπηγείου της Κω που διασώζονταν στη Μαρίνα ήταν η τράτα του Κοντοβερού‧ καταστράφηκε στο σεισμό του 2017, που την βρήκε ήδη σε κατάσταση αποσύνθεσης. Μπόρεσα μόνο να τραβήξω φωτογραφίες.
ht
ht
ht
ht
ht
htt
htt
htt
