Αυτό που μου έκανε, από την πρώτη στιγμή, εντύπωση όταν γνωρίστηκα μαζί του, είναι η ευγένεια, η εγκαρδιότητα, το πάθος και η αγάπη του για την ιατρική ή σωστότερα τη χειρουργική!
Ωστόσο αυτό που πραγματικά με άφησε άναυδη είναι η λαμπρή πορεία που έχει διαγράψει στον τομέα αυτό, μέσα σε λίγα –ομολογουμένως- χρόνια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Στη χώρα μας, κατέχει θέση Λέκτορα (Ακαδημαϊκού Υποτρόφου) στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και είναι Διευθυντής του Κέντρου Θυρεοειδούς Αθηνών και χειρουργεί στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Ευγενίδειου, καθώς και στον Όμιλο Ευρωκλινικής Αθηνών.
Αλλά και στο εξωτερικό, πρόσφατα, σε μεγαλοπρεπή τελετή που πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη του απονεμήθηκε ο τίτλος του Fellow of the American College of Surgeons. Έγινε έτσι ο νεότερος χειρουργός στην Ελλάδα και ο πρώτος με καταγωγή από τη Ρόδο που κατακτά αυτή τη διάκριση!
Με αφορμή λοιπόν την επίσκεψή του για λίγες ημέρες στη Ρόδο, και την ομιλία του στο 7ο Συμπόσιο Κλινικής Ογκολογίας που διεξάγεται στο ξενοδοχείο Mediterranean στις 30-31 Μαρτίου, ο χειρουργός Ελευθέριος Σπάρταλης δέχτηκε να μιλήσει στη “Ροδιακή” για την πορεία του μέχρι σήμερα, τις σπουδές του στην Αμερική αλλά και για τα νεότερα δεδομένα στη χειρουργική του θυρεοειδούς.
Πάντα θέλατε να γίνετε γιατρός κ. Σπάρταλη;
Από παιδί, ναι. Και συγκεκριμένα χειρουργός. Το συγκεκριμένο επάγγελμα είναι ιδιαίτερα απαιτητικό και σε συνδυασμό με το μεγάλο βαθμό άμεσης προσφοράς στο συνάνθρωπο αποτέλεσε για εμένα στόχο από πολύ νωρίς. Οι γονείς μου στήριξαν την απόφασή μου αυτή από την πρώτη στιγμή. Και τους χρωστάω πολλά.
Ήσασταν καλός μαθητής στο σχολείο;
Είχα πάντα εξαιρετικά υψηλούς βαθμούς. Αλλά αν εννοείτε ήσυχος, όχι. Ήσυχος δεν ήμουν. Ανταγωνιστικός ναι. Τον ελεύθερο χρόνο πήγαινα από γήπεδο σε γήπεδο με μία μπάλα μπάσκετ. Στα μαθήματα παρ’ όλα αυτά είχα μία αξιοσημείωτη προσήλωση και αυτό οδηγούσε σταθερά σε μία άριστη επίδοση. Ήμουν πάντοτε πρώτος σε κάθε τάξη, από την πρώτη δημοτικού μέχρι και την τρίτη λυκείου, πάντα σημαιοφόρος και απουσιολόγος. Αποφοίτησα από το λύκειο με το απόλυτο 20/20.
Πέρα από τους βαθμούς όμως, αξίζει να σας πω πως όσοι ασχοληθήκαμε με κάποιο άθλημα, και συγκεκριμένα το μπάσκετ εκείνη την εποχή στη Ρόδο, έχουμε σίγουρα ζήσει αξέχαστα σχολικά χρόνια, και είναι αλήθεια πως έκτοτε έχουμε διατηρήσει πολύ ισχυρές φιλίες.
Το σχολείο λοιπόν μου έμαθε την αριστεία αλλά το μπάσκετ μου έμαθε την ομαδικότητα. Το δε πιάνο –γιατί με έβαλαν και εκεί οι γονείς μου- μου έμαθε την επιμονή για ένα άρτιο αποτέλεσμα. Όλα ιδιαίτερα χρήσιμα για τη μετέπειτα πορεία μου.
Η πορεία των σπουδών σας και η μετέπειτα επιστημονική σας εξέλιξη είναι όντως εντυπωσιακή. Πώς ξεκινήσατε;
Μεγάλωσα στη Μητρόπολη. Δημοτικό πήγα στο 3θέσιο στην Ακαδημία, και γυμνάσιο στο 4ο.Τελείωσα το 2o Λύκειο Ρόδου, το «Καζούλειο» και σε ηλικία 17 ετών τότε, πέρασα “με την πρώτη” στην 1η μου επιλογή, την Ιατρική Σχολή Αθηνών. Αποφοίτησα ακριβώς στα έξι χρόνια, και έτσι σε ηλικία 23 ετών έδωσα τον όρκο του Ιπποκράτη και παρέλαβα την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Ακολούθησε η στρατιωτική θητεία και μετά το αγροτικό μου εδώ στο κέντρο υγείας Αρχαγγέλου.
Την ειδικότητα επέλεξα να την κάνω ολόκληρη στην Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου, την κλινική που ίδρυσε ο Σκαλκέας και έχει μέχρι και σήμερα τη φήμη της πιο «σκληρής» κλινικής ως προς την εκπαίδευση των φοιτητών αλλά κυρίως των ειδικευόμενων χειρουργών. Τελείωσα την ειδικότητα σε ηλικία 31 ετών. Και ήταν όντως σκληρή. Μεγάλο σχολείο. Είχα ήδη ολοκληρώσει παράλληλα το Master μου στην Ελάχιστα Επεμβατική και Ρομποτική Χειρουργική και λόγω κλίσης προς τους ενδοκρινείς αδένες, οι καθηγητές μου με έστειλαν για εξειδίκευση στη Βοστώνη.
Γιατί συγκεκριμένα Βοστώνη;
Η Βοστώνη θεωρείται η Μέκκα της σύγχρονης Ιατρικής. Σε αυτήν την πόλη υπάρχουν πολύ μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως το Harvard στο οποίο φοίτησα εγώ, αλλά και το MIT, το Boston University, το Tufts κ.α. Εκεί συναντάμε και τα αντίστοιχα ερευνητικά τους κέντρα και πανεπιστημιακά νοσοκομεία, όπως το Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης ένα από τα κύρια εκπαιδευτικά νοσοκομεία του Harvard και ίσως το καλύτερο νοσοκομείο στον κόσμο στη χειρουργική των ενδοκρινών αδένων.
To χαρακτηριστικό αυτής της «πανεπιστημιούπολης» είναι ο υψηλού επιπέδου ανταγωνισμός κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Αυτός ο ανταγωνισμός σε γεμίζει μεν με γνώσεις και εμπειρίες αλλά παράλληλα σφυρηλατεί και την αυτοπεποίθηση που πρέπει να έχει ένας χειρουργός για το μετέπειτα κλινικό του έργο, ειδικά στη χειρουργική του θυρεοειδούς.
Πώς αποφασίσατε να εξειδικευθείτε σε αυτό το κομμάτι;
H χειρουργική των ενδοκρινών αδένων ανήκει στις εξειδικεύσεις της χειρουργικής ογκολογίας. Πρόκειται δηλαδή για απαιτητικές ογκολογικές επεμβάσεις σε περιοχές -όπως στην προκειμένη περίπτωση ο λαιμός- με λεπτές και ευαίσθητες ανατομικές δομές. Και τα λάθη δεν επιτρέπονται. Δεν είναι τυχαίο πως η θυρεοειδεκτομή αποτελεί μία από τις ελάχιστες χειρουργικές επεμβάσεις που έχουν βραβευθεί με βραβείο Νόμπελ Ιατρικής, το οποίο και δόθηκε στον πατέρα αυτής της επέμβασης, τον Ελβετό Theodor Kocher το 1909.
Έκτοτε, βέβαια, η αλματώδης ανάπτυξη της χειρουργικής μας έχει επιτρέψει να πραγματοποιούμε την επέμβαση αυτή με άρτιο τεχνικά τρόπο, άριστο θεραπευτικό και αισθητικό αποτέλεσμα και κυρίως ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ασφάλειας για τον ασθενή. Και κάτι τέτοιο απαιτεί σίγουρα ειδική εκπαίδευση.
Ένας λόγος λοιπόν που την επέλεξα είναι η πρόκληση, αυτό που λέμε «μου αρέσουν τα δύσκολα». Ένας δεύτερος όμως λόγος, σημαντικότερος από τον πρώτο, είναι πως το επίπεδο πλέον της χειρουργικής του θυρεοειδούς είναι τόσο υψηλό, που αντιμετωπίζει με επιτυχία τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του αδένα. Και ένα τέτοιο επιτυχές αποτέλεσμα μετά από κάθε επέμβαση για κάθε ασθενή ξεχωριστά μου δίνει ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση.
Σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για το θυρεοειδή;
Αν μπορούμε να ταξινομήσουμε όλες τις αιτίες σε 4 μεγάλες ομάδες, αυτές είναι οι εξής: 1. όταν υπάρχει θετική κυτταρολογική εξέταση μετά από παρακέντηση κάποιου όζου, όταν δηλαδή έχουμε τεκμηριωμένα κακοήθεια, 2. όταν το πρόβλημα είναι λειτουργικό, όπως για παράδειγμα η νόσος Graves,και η φαρμακευτική αγωγή αποτυγχάνει να το αντιμετωπίσει 3. όταν υπάρχουν ή θα υπάρξουν πιεστικά φαινόμενα από το διογκωμένο αδένα, τη βρογχοκήλη δηλαδή, προς τις παρακείμενες ανατομικές δομές, κυρίως τον οισοφάγο και την τραχεία και 4. όταν υπάρχει έντονη υποψία κακοήθειας, και οι υπόλοιπες διαγνωστικές μέθοδοι δεν μπορούν πια να μας βοηθήσουν. Τότε οφείλουμε να συζητήσουμε το ενδεχόμενο της θυρεοειδεκτομής με τον ή την ασθενή μας.
Η Ελλάδα είναι μία χώρα η οποία ανήκει σε αυτές με υψηλά ποσοστά καρκίνου του θυρεοειδούς. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Στη χώρα μας όντως η εμφάνιση καρκίνου θυρεοειδούς έχει αυξηθεί. Το ίδιο ισχύει διεθνώς. Πέρα από τις γνωστές αιτίες, όπως η ραδιενέργεια και κάποιου τύπου ακτινοβολίες, η επιστημονική κοινότητα σήμερα το αποδίδει εν μέρει και σε αυτό που λέμε “υπερδιάγνωση”. Ψάχνουμε περισσότερο και επομένως ανακαλύπτουμε περισσότερα. Και αν το φανταστούμε σαν μία ζυγαριά, αν από τη μία μεριά υπάρχει η “υπερδιάγνωση”, τότε από την άλλη υπάρχει η “υπερθεραπεία”.
Το γεγονός είναι πως, όπως θα πούμε και στο Ογκολογικό Συμπόσιο την Κυριακή, η χειρουργική έχει συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχή αντιμετώπιση των περισσότερων τύπων καρκίνου του θυρεοειδούς. Μένει να “ζυγίσουμε” ως επιστημονική κοινότητα την αναγκαιότητα χειρουργικής επέμβασης για κάθε ασθενή ξεχωριστά και αυτή είναι και η επικρατούσα ερευνητική τάση αυτή τη στιγμή. Να γίνουμε δηλαδή λιγότερο επιθετικοί διατηρώντας τα άριστα ογκολογικά αποτελέσματα.
Πόσο ασφαλής είναι η επέμβαση θυρεοειδούς;
Η θυρεοειδεκτομή είναι μία χειρουργική επέμβαση ειδικής βαρύτητας η οποία πραγματοποιείται με πολύ υψηλότερη ασφάλεια στις μέρες μας. Η ιατρική βιβλιογραφία αναφέρει, όπως σε κάθε χειρουργική επέμβαση, πιθανές επιπλοκές τις οποίες πρέπει ο ασθενής να συζητήσει με το χειρουργό. Οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό. Έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι η πραγματοποίηση μιας επέμβασης από Εξειδικευμένο Χειρουργό στη Χειρουργική των Ενδοκρινών Αδένων, σε Κέντρο που παρέχει σύγχρονη υποδομή, ελαχιστοποιεί το ενδεχόμενο οποιασδήποτε επιπλοκής.
Υπάρχουν εξελίξεις στην τεχνική της θυρεοειδεκτομής;
Η σύγχρονη θυρεοεδιεκτομή είναι μία ανώδυνη και γρήγορη διαδικασία. Η είσοδος πλέον επιτυγχάνεται με μία πολύ μικρή εγκάρσια τραχηλική τομή επί φυσιολογικής πτυχής ή ρυτίδας του δέρματος. Η εξέλιξη των μικροχειρουργικών τεχνικών και η χρήση ειδικών φακών μας επιτρέπουν να αφαιρούμε ολόκληρο τον αδένα, έχοντας το χειρουργικό μας πεδίο σε μεγέθυνση ώστε να διακρίνουμε και να προφυλάσσουμε όλες τις ευαίσθητες δομές που τον περιβάλλουν.
Επιπλέον, η αναγνώριση και διαφύλαξη των άνω και των κάτω παλίνδρομων λαρυγγικών νεύρων επιτυγχάνεται με τη χρήση ειδικού νευροδιεγέρτη. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης χρησιμοποιούνται πλέον εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας όπως το ειδικό ψαλίδι υπερήχων και η διπολική διαθερμία. Έτσι η επέμβαση γίνεται αναίμακτα και με σεβασμό στους γύρω ιστούς.
Το χειρουργείο ολοκληρώνεται με πλαστική αποκατάσταση της συνέχειας του δέρματος, χωρίς να είναι πλέον αναγκαία η χρήση παροχέτευσης. Η δε ραφή είναι ενδοδερμική και με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται τα παραδοσιακά ράμματα που άφηναν σημάδι ή οδηγούσαν σε υπερτροφική ουλή. Την επόμενη ημέρα χορηγείται εξιτήριο.
Η καλή γνώση της ανατομικής του τραχήλου και η πραγματοποίηση σε ετήσια βάση μεγάλου αριθμού θυρεοειδεκτομών, σε συνδυασμό με την εμπειρία και την εξειδίκευση στο αντικείμενο, αλλά και τον άρτιο τεχνολογικό εξοπλισμό, παρέχουν τα εχέγγυα για μια άρτια και ασφαλή χειρουργική επέμβαση.
Μπορείτε να πραγματοποιήσετε μία τέτοια επέμβαση στη Ρόδο;
Σϊγουρα θα χρειαστεί πρώτα η δημιουργία μίας έμπειρης ομάδας συνεργατών όπως αυτή που έχουμε αυτή τη στιγμή στο Πανεπιστήμιο και στο Κέντρο Θυρεοειδούς Αθηνών. Ο δε φόρτος του κλινικού έργου αλλά και οι διδακτικές μου υποχρεώσεις στην Ιατρική Σχολή με κρατούν αναγκαστικά στην Αθήνα, με ολιγοήμερα μόνο διαλείμματα συνήθως λόγω συνεδρίων ή άλλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Μακάρι να βρεθεί μια τέτοια δυνατότητα στο μέλλον.
Επισκέπτεστε τη Ρόδο συχνά;
Δυστυχώς όχι όσο συχνά θα ήθελα.Το Συμπόσιο αυτό ήταν μία καλή ευκαιρία. Και είναι σίγουρα μία πολύ ωραία πρωτοβουλία του Ιατρικού Συλλόγου Ρόδου που πρέπει να συνεχιστεί, γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουμε μαζί με εξαίρετους συναδέλφους άλλων ειδικοτήτων, ενδοκρινολόγους, ογκολόγους, υπερηχολόγους, κυτταρολόγους και πυρηνικούς ιατρούς, όλα τα νέα δεδομένα γύρω από τον καρκίνο του θυρεοειδούς αδένα, και πώς αυτά μπορούν να εφαρμοστούν με τον καλύτερο τρόπο προς όφελος των ασθενών του νησιού μας.
Ποιος είναι ο χειρουργός Ελευθέριος Δ, Σπάρταλης
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ρόδο. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών όπου και ολοκλήρωσε την ειδικότητά του. Μετεκπαιδεύτηκε σε μερικά από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως το Harvard, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου.
Yπήρξε μαθητής των κορυφαίων Αμερικανών χειρουργών θυρεοειδούς Greg Randolph και Richard Hodin στο Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης στη Βοστώνη, καθώς και του πρωτοπόρου στις ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές τεχνικές των ενδοκρινών αδένων Γάλλο καθηγητή Jacques Marescaux στο κέντρο IRCAD του Nouvel Hôpital Civil στο Στρασβούργο.
Έχει επίσης συνεργαστεί και έχει δημοσιεύσει μελέτες μαζί με κορυφαία ονόματα τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη όπως είναι οι Ian Fentiman, Massimo Malagó, Max Kaiser, JJ Fung, Tim Pawlik, Andreas Paul, Markus Neuhäuser, Sharon Weberκαι πολλοί άλλοι.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα αναγορεύτηκε ομόφωνα Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Αθηνών.
Πρόσφατα δε, σε μεγαλοπρεπή τελετή που πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη του απονεμήθηκε ο τίτλος του Fellow of the American College of Surgeons. Έγινε έτσι ο νεότερος χειρουργός στην Ελλάδα και ο πρώτος με καταγωγή από τη Ρόδο που κατακτά αυτή τη διάκριση.
Και επειδή οι ακαδημαϊκές του ανησυχίες δε σταματούν εδώ, συμμετέχει αυτήν την περίοδο σε ένα Executive πρόγραμμα της Σχολής Πολιτικών Επιστημών J.F. Kennedy του πανεπιστημίου Harvard στον τομέα του Leadership, σε συνεργασία με τον καθηγητή Marshall Ganz επί πολλά χρόνια σύμβουλο του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Barack Obama.
Είναι επίσης μέλος της Royal Society of Medicine στην Αγγλία καθώς και διεθνών επιστημονικών εταιρειών όπως η International Association of Endocrine Surgeons και η European Society of Surgical Oncology.
Σήμερα κατέχει θέση Λέκτορα (Ακαδημαϊκού Υποτρόφου) στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Έίναι Διευθυντής του Κέντρου Θυρεοειδούς Αθηνών και χειρουργεί στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Ευγενιδείου καθώς και στον Όμιλο Ευρωκλινικής Αθηνών.
Είναι παράλληλα πρόεδρος της επιτροπής αδειοδότησης ερευνητικών πρωτοκόλλων του Εργαστηρίου Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Έρευνας “Ν.Σ. Χρηστέας” και συντονιστής εκπαίδευσης του μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών με τίτλο “Ελάχιστα Επεμβατική και Ρομποτική Χειρουργική” υπό τη Διεύθυνση του καθηγητή Νικόλαου ΝΙκητέα.
Έχει επίσης διατελέσει ειδικός σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον τομέα της ιατρικής έρευνας με ελεγκτικές αρμοδιότητες στο κοινοτικό πλαίσιο Horizon 2020, υπό τη διεύθυνση του Carlos Moedas, Ευρωπαίου Επιτρόπου στις Βρυξέλλες, υπεύθυνου για θέματα επιστημών, έρευνας και καινοτομίας.
Έχει δημοσιεύσει εξαιρετικά μεγάλο αριθμό ερευνητικών μελετών στη διεθνή βιβλιογραφία, με πλήθος επιστημονικών ανακοινώσεων και ομιλιών σε ιατρικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
